Karta płatnicza wydana bez fizycznej formy przez bank, niebankową instytucję finansową lub inny uprawniony podmiot dla posiadacza, który otrzymuje od wydawcy jedynie dane wrażliwe karty niezbędne do przeprowadzenia transakcji bezgotówkowej, tj. numer PAN, datę ważności karty, nazwę posiadacza / użytkownika karty oraz kod CSC.
Pomimo braku obecności formy fizycznej, transakcje z użyciem karty wirtualnej można przeprowadzać zarówno w stacjonarnych punktach sprzedaży, jak i sklepach internetowych. Ostatecznie o dostępnych sposobach i kanałach płatności decyduje wydawca danej karty. Karta płatnicza w większości dostępnych na rynku ofert służy jedynie do płatności zdalnych.
Płatności kartą wirtualną na fizycznym terminalu płatniczym są możliwe jedynie jako transakcja zbliżeniowa z wykorzystaniem urządzenia wyposażonego w technologię NFC (np. smartfon lub smartwatch), o ile wydawca udostępnia taką możliwość. Dane karty płatniczej powinny zostać uprzednio dodane w dedykowanej aplikacji zainstalowanej w urządzeniu, która pełni funkcję tzw. portfela elektronicznego (np. Google Pay). W przypadku płatności zdalnych, dane wrażliwe karty otrzymane od wydawcy są wystarczające do autoryzowania tego typu transakcji.
Korzystając z karty wirtualnej jej posiadacz nie będzie w stanie dokonać płatności stykowej na terminalu płatniczym za pośrednictwem mikroprocesora lub paska magnetycznego, a wypłaty z bankomatu (w zależności od wybranej oferty wydawcy) mogą być niedostępne. Często karta wirtualna jest utożsamiana z kartą płatniczą, która umożliwia dokonanie zapłaty za towary lub usługi oferowane wyłącznie w sklepach internetowych. Warto mieć na uwadze, że pojęcie karty wirtualnej odnosi się do formy przedstawienia tego instrumentu płatniczego. Ten typ karty istnieje jako zapis po stronie wydawcy, natomiast posiadacz karty otrzymuje jedynie dane wrażliwe. Wydawcy kart wirtualnych mogą oferować kartę wirtualną jako produkt w różnych wariantach, najczęściej jako kartę przedpłaconą do płatności online z możliwością ponownego zasilenia. Wydawcy typu challenger bank zapewniają większy zakres funkcjonalności kart wirtualnych dodając wspomniane płatności zbliżeniowe w sklepach stacjonarnych za pośrednictwem portfela elektronicznego i specyfikacji NFC.
Biorąc pod uwagę sposób rozliczania transakcji, karty wirtualne mogą być wydawane w formie kart debetowych, obciążeniowych, przedpłaconych czy także kredytowych. W Polsce najczęściej oferowane są karty wirtualne z rozliczeniem pay before (przedpłacone).
Karta wirtualna bywa błędnie utożsamiana z wirtualnym numerem karty, który jest formą aliasu dla uprzednio wydanej karty płatniczej i służy do maskowania rzeczywistego numeru PAN w trosce o bezpieczeństwo udostępnianych danych (szczególnie w płatnościach e-commerce). Wirtualny numer karty nie jest odrębnym instrumentem płatniczym, w przeciwieństwie do karty wirtualnej (np. wirtualnej karty debetowej).